Verslag

Heldere boodschap tijdens top in Almere: “Natuur moet centraal staan”

Rekening houden met de natuur in alles wat je doet, van woningbouw en infrastructuur tot landbouw, energie en recreatie. Dat is de basis van natuurinclusiviteit. En dat is geen optie, maar dringende noodzaak. Anders betalen wijzelf én toekomstige generaties de rekening, economisch en qua gezondheid en welzijn. En het kán, als we het samen doen. Dat is de kern van de Agenda Natuurinclusief, die op 17 juni werd gepresenteerd.

De Floriade Expo 2022 in Almere was het stralende toneel van de vierde Nationale Natuurtop, georganiseerd door de gezamenlijke provincies (IPO), met als gastheer de provincie Flevoland. De top bracht 300 professionals bijeen vanuit overheden, bedrijven, instituten en organisaties. Samen bespraken ze wat natuurinclusiviteit precies inhoudt, wat daarvan de noodzaak is, wat ervoor nodig is en wie op welk vlak aan zet is. 

Tijdens de Natuurtop werd de eerste versie van de Agenda Natuurinclusief gepresenteerd. Daaraan is ruim een jaar gewerkt door IPO, Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Landschappen NL en het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV). Ook maatschappelijke organisaties en bedrijven werkten eraan mee. Deze agenda is begin juni vastgesteld door de ministerraad en op 15 juni aan de Tweede Kamer gestuurd. Een programmabureau werkt de agenda – een dynamisch document – verder uit. Intussen is de uitvoering van maatregelen op veel vlakken al in volle gang.

Voortvarend te werk

“Natuur kan bijdragen aan oplossingen voor grote maatschappelijke vraagstukken”, zei gedeputeerde Harold Hofstra van de provincie Flevoland. “Natuur is niet meer alleen iets van groene mensen. Het besef van het belang van natuur dringt steeds breder door.”

Virginijus Sinkevičius, EU-commissaris voor Natuur, Oceanen en Visserij, sprak de aanwezigen toe in een videoboodschap. Hij moedigde Nederland aan voortvarend te werk te gaan bij het stoppen van de achteruitgang van biodiversiteit, onder meer door ambitieuze stikstofmaatregelen. “Biodiversiteit red je niet met goede intenties. Die red je met gezamenlijke acties, met iedereen aan boord.” 

‘Natuurcontract’

“Het is eigenlijk treurig dat deze dag nodig is”, zei keynotespreker Matthijs Schouten van Staatsbosbeheer en buitengewoon hoogleraar ecologie en filosofie van het natuurherstel aan Wageningen University. “In het discours van het menselijk denken zijn we natuur gaan beschouwen als iets wat er is voor de mens, als iets om te gebruiken.” Natuur ligt echter aan de basis van ons hele welzijn, benadrukte hij. De bestuiving van landbouwgewassen heeft in Nederland een waarde van zo’n 10-15 miljard euro per jaar. Natuur is aantoonbaar goed voor onze mentale en fysieke gezondheid en dat bespaart ons jaarlijks 3-4 miljard euro aan gezondheidszorg. 

“Onze relatie met de natuur zijn we een beetje uit het oog verloren, en daardoor bevinden we ons nu in een aantal belangrijke crises”, stelde Schouten. “Daarom is natuurinclusiviteit zo belangrijk. We moeten een ‘natuurcontract’ aangaan, waarbij we de natuur werkelijk gaan zien als een partner. We moeten fundamenteel anders kijken naar onze relatie tot de natuur.”

Optimistisch

Vier experts droegen tijdens een paneldiscussie concrete voorbeelden aan van natuurinclusief denken en handelen. “Overheden, bouwers, banken: we moeten de handen ineenslaan en de lat hoger leggen”, zei Jeroen Pels van Triodos Bank Nederland. “Bijvoorbeeld als het gaat om criteria bij aanbestedingen.” Louise Vet, voorzitter van het Deltaplan Biodiversiteitsherstel, stelde voor dat we ons landschap als een nutsvoorziening gaan zien, waar we met zijn allen structureel in investeren. “Dan ontstaat er een verdienmodel voor de boer.” VN-jongerenvertegenwoordiger Evi Vet zei: “Ik hoop dat ministeries nieuwe plannen altijd zullen toetsen aan de vraag: wat betekent dit voor volgende generaties? Als ze dat doen, dan werken ze vanzelf natuurinclusief.” Donné Slangen van het ministerie van LNV was optimistisch: “Ik merk het steeds meer bij mijn collega’s: iedereen is doordrongen van de noodzaak integraler te werken.”

Het tij keren

Het kán, natuurinclusief werken. En de voordelen zijn groot, op alle vlakken. Dat was het overheersende sentiment tijdens de Natuurtop. Het bleek uit de presentaties en discussies, uit reacties uit de zaal en uit een korte les transitiekunde van Onno Dwars, van Ballast Nedam Development. “Als bouwsector kunnen wij, samen met de agrarische sector, het tij keren en CO2 vastleggen in plaats van uitstoten”, zei Dwars. “Daarom zetten wij ons in, samen met 25 organisaties, om natuurinclusief bouwen in de wet- en regelgeving te krijgen. Het is een recht, geen plicht, om dat te realiseren.”

Vanzelfsprekend

“Te lang zijn economie en natuur gescheiden werelden geweest, die zelfs tegenover elkaar stonden. Natuurinclusiviteit kan er nu voor zorgen dat ze weer één worden”, concludeerde LNV-minister Christianne van der Wal in haar afsluiting. “We moeten meer samenwerken met de natuur. Natuur is geen sluitpost, iets wat je er even bij doet. Stikstof aanpakken betekent dus niet alleen de uitstoot terugbrengen en natuur herstellen. Het betekent voortaan écht natuurinclusief werken. Ik heb er vertrouwen in dat wij die balans kunnen bereiken, met ruimte voor ondernemerschap.”

De Agenda Natuurinclusief biedt alle nodige handvatten om dat samen te realiseren, benadrukte de minister. “En doordat de agenda bottom-up is ontstaan, en niet op de tekentafel van het Rijk, heeft de agenda kracht en kunnen we voortaan allemaal met een natuurinclusieve bril naar nieuwe plannen kijken.” Ooit bouwden we auto’s zonder gordels en hotels zonder brandtrap, en dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen, besloot minister Van der Wal. “Wat zou het mooi zijn als natuurinclusiviteit net zo vanzelfsprekend wordt.”

Meer informatie: Agenda Natuurinclusief en Achtergronddocument Agenda Natuurinclusief

Je kunt hier de livestream van de Natuurtop 2022 terugkijken: